میکروبیولوژی

میکروبیولوژی (به فرانسوی: Microbiologie، میکروبیولوژی) (به انگلیسی: Microbiology، مایکروبایالوجی) (از یونانی μῑκρος، با تلفظ mīkros، به معنای “کوچک” و βίος که bios خوانده شده و به معنای “زندگی” است و -λογία که به صورت logia خوانده شده و معنای مطالعه کردن دارد)، مطالعه ریزاندامگانی (میکروب‌هایی) است که تک سلولی، چند سلولی یا بی سلولی (بدون سلول) اند.[۱][۲] میکروبیولوژی دربرگیرنده چندین زیرشاخه شامل ویروس‌شناسی، باکتری‌شناسی، آغازیان‌شناسی، قارچ‌شناسی، ایمنی‌شناسی و انگل‌شناسی است.

ریزاندامگان یوکاریتوی دارای اندامک های غشادار اند که شامل قارچ‌ها و آغازیان می شوند، در حالی که تمامی پروکاریوت‌ها ریزاندام اند، اما تمایزشان با بقیه موارد مذکور در نداشتن غشا بوده و جاندارانی چون باکتری‌ها و باستانیان (آرکی ها) را در بر می گیرند.[۳][۴] میکروبیولوژیست‌ها به طور سنتی به کشت، رنگ آمیزی و ریزبینی (میکروسکوپی) در مطالعاتشان تکیه می کنند. با این حال، کمتر از ۱٪ از ریزاندامگان موجود در محیط های معمولی را با ابزارهای کنونی می توان به صورت ایزوله (جدا از محیط) کشت کرد.[۵] میکروبیولوژیست‌ها اغلب به ابزارهای زیست‌شناسی ملکولی چون شناسایی بر اساس توالی یابی DNA تکیه می کنند، مثلا توالی ژنی 16S rRNA جهت شناسایی باکتریایی به کار می رود.

ویروس‌ها به طور متغیر (یعنی توافق نظر کلی وجود ندارد) به عنوان جاندار در نظر گرفته شده اند،[۶] به گونه ای که توسط برخی به عنوان موجودات ساده و توسط برخی دیگر به عنوان ملکول های پیچیده در نظر گرفته شده اند. پریون‌ها هرگز به عنوان ریزاندامگان در نظر گرفه نشده، و توسط ویروس‌شناسان مطالعه می شوند. در گذشته اثرات بالینی پریون ناشی از عفونت ویروسی فرض می شد، اما ویروس شناسان پس از تحقیقات متوجه شدند که “پروتئین های عفونی” دلیل چنین بیماری هایی اند.

وجود ریزاندامگان، قرن‌ها پیش از آن که برای اولین بار مشاهده گردند، پیش بینی شده بودند، به عنوان مثال جینز در هند و مارکوس ترنتیوس وارو در روم باستان جزو چنین پیش بینی کنندگانی بودند. اولین مشاهدات میکروسکوپی ثبت شده، اجسام بارورکننده کپک ها بود که توسط رابرت هوک در ۱۶۶۶ ثبت شد، اما احتمالاً این کشیش مسیحی، آتاناسیوس کیرشه بود که به گفته خودش آن ها را در شیر و مواد فاسد شده در سال ۱۶۵۸ برای اولین بار مشاهده کرده بود. آنتونی فان لیوونهوک را پدر میکروسکوپی به شمار می آورند، چرا که ریزاندامگان میکروسکپی را در دهه ۱۶۷۰ با استفاده از میکروسکوپی که خودش طراحی نموده بود، مشاهده کرد. میکروبیولوژی علمی در قرن ۱۹م میلادی از طریق کارهای لویی پاستور در زمینه میکروبیولوژی پزشکی توسعه و تکوین یافت.